ភ្នំពេញៈពិធីសិតទៀនវស្សា គឺជាទំនៀមរបស់ប្រជារាស្ត្រពុទ្ធបរិស័ទផងនិងជាព្រះរាជពិធីរបស់ ព្រះរាជាផង ដែលទំនៀមសិតទៀនវស្សានេះបានធ្វើឡើងជាយូរមកហើយក្នុងប្រទេសខ្មែរ។ នេះបើតាមសៀវភៅ «ព្រះរាជពិធីទ្វាទសមាស» ចេញផ្សាយក្នុងព.ស. ២៥០៣។
លោក រឹម ទិត្យបញ្ញាឧទ្ទេសាចារ្យព្រះវិន័យ វត្តសំបួរមាស បានប្រាប់ឱ្យសារព័ត៌មានឌីជីថល SRឱ្យដឹងថា ពិធីសិតទៀនវស្សា មានន័យថាជាការសិតដើម្បីឱ្យកើតចេញជាទៀន ដែលពីបុរាណ ពុទ្ធបរិស័ទតែងតែជួបជុំគ្នាប្រមូលប្រេង ខ្លាញ់ត្រី ឬក្រមួនឃ្មុំ ដើម្បីធ្វើជាទៀនវស្សា ប្រគេនដល់ភិក្ខុសង្ឃគង់ចាំវស្សារយៈពេលបីខែដែលសំដៅសម្រួលដល់ការរស់នៅ និងសិក្សារៀនសូត្រធម៌វិន័យនៅតាមទីវត្តអារាមនានា។
ឧទ្ទេសាចារ្យព្រះវិន័យរូបនេះបញ្ជាក់បន្ថែមថា ពិធីសិតទៀនវស្សា ពុំមានក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាសកលនោះទេគឺមានតែក្នុងទំនៀមខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះហើយពិធីសិតទៀនវស្សាសម្រាប់ពុទ្ធបរិស័ទពុំមានកំណត់ពេលវេលាឡើយប៉ុន្តែចំពោះព្រះរាជពិធីសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រ គឺមានការកំណត់កាលវេលាច្បាស់លាស់។
លោកបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «សម្រាប់ព្រះរាជពិធី គឺត្រូវបានកំណត់ពេលវេលា យើងដឹងថាមុន១សប្តាហ៍នៃការចូលព្រះវស្សា សម្រាប់រាជវាំងដែលធ្វើជារៀងរាល់ឆ្នាំប៉ុន្តែសម្រាប់រាស្ត្រអត់កំណត់ទេ តែសម្រាប់ខ្ញុំសង្កេតឃើញថាទំនៀមខ្លះនៅតាមជនបទ គឺគេកំណត់ថ្ងៃដោយខ្លួនគេ មិនទៀងថា ១សប្តាហ៍ ឬ២សប្តាហ៍មុនចូលវស្សាទេ ស្រេចតែលើវត្តកំណត់ បើវត្តកំណត់យកថ្ងៃចន្ទឬថ្ងៃអង្គារ៍ នោះគេប្រមូលគ្នាធ្វើពិធីសិតទៀនព្រះវស្សា ហែទៅវត្តនោះ»។
ចំពោះព្រះរាជពិធីសិតទៀនវស្សាព្រះរាជទ្រព្យក្នុងព្រះបរមរាជវាំងព្រះមហាក្សត្រ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាសេ្តចយាងជាព្រះរាជាធិបតីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតក្នុងព្រះរាជពិធីនេះ។ ព្រះអង្គសព្វព្រះរាជហឫទ័យប្រោសព្រះរាជទានប្រគេនព្រះសង្ឃគង់ចាំព្រះវស្សាអស់កាលត្រីមាស ពុទ្ធសីមានីមួយៗព្រមទាំងគ្រឿងបរិក្ខារសម្រាប់ប្រគេនព្រះភិក្ខុសង្ឃ។
ការដង្ហែក្បួននៃព្រះរាជាពិធីនេះ មានសភាពតូចល្មមដោយវត្តខាងក្រៅក្រុង ហែដោយរថយន្ត ចំណែកវត្តក្នុងក្រុងហែដោយថ្មើរជើងនិងរថយន្ត ត្បិតវត្តទាំងនោះនៅជិតព្រះបរមរាជវាំង។ គេយកទៀនវស្សាទាំងឡាយព្រមទាំងគ្រឿងបរិក្ខារដាក់លើសង្ឃឹកមានមនុស្ស៤នាក់សែង និងវង់ភ្លេងប្រគំអមដង្ហែទៅ។កាលហែទៅដល់វត្តណា គេយកទៀនវស្សា១ទៅដាក់ក្នុងព្រះវិហារនោះចំពោះព្រះភ័ក្ត្រព្រះពុទ្ធរូប, ចំណែកគ្រឿងបរិក្ខារយកទៅតម្កល់ក្នុងទីសមគួរហើយទូលព្រះគ្រូចៅអធិការវត្តឱ្យលោកចាត់ចែងប្រគេនព្រះសង្ឃក្នុងវត្ត។
ចំពោះពិធីសិតទៀនវស្សាទូទៅវិញប្រជាជនដែលមានជំនឿទៅលើព្រះពុទ្ធសាសនា តែងនាំយកនូវទៀន ធូប សំពត់សាដកភេសជ្ជៈ គ្រឿងឧបភោគបរិភោគ និងរបស់ប្រើប្រាស់ផ្សេងៗទៅប្រគេនព្រះសង្ឃតាមលទ្ធភាព ព្រោះវេលាគង់ចាំព្រះវស្សានេះព្រះសង្ឃពុំចេញបិណ្ឌបាត្រ និងត្រូវសមាទានសីលរយៈពេល ៣ខែក្នុងវត្តអារាម។
ឧទ្ទេសាចារ្យព្រះវិន័យ រឹម ទិត្យបញ្ញាចាត់ទុកពិធីសិតទៀនវស្សានេះ ពិតមានសារៈសំខាន់ណាស់ព្រោះការប្រារព្ធពិធីនេះ ប្រៀបដូចជាការថែរក្សាអាយុព្រះពុទ្ធសាសនាតាមរយៈការផ្គត់ផ្គង់ព្រះសង្ឃ នូវសម្ភារៈប្រើប្រាស់ និងគ្រឿងឧបភោគបរិភោគស្របពេលដែលព្រះសង្ឃ និងព្រះពុទ្ធសាសនា បានដើរតួនាទីយ៉ាងខ្លាំងក្នុងសង្គមខ្មែរតាំងពីសម័យបុរាណមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។
គួរបញ្ជាក់ថាព្រះរាជពិធីសិតទៀនវស្សា ត្រូវបានប្រារព្ធជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដោយកំណត់យកថ្ងៃ៨កើត ខែទុតិយាសាឍ ពោលគឺមុនមួយសប្តាហ៍នៃពិធីបុណ្យចូលកាន់ព្រះវស្សាទៅតាមបវេណីមហាក្សត្រ និងព្រះពុទ្ធសាសនា។ សម្រាប់ពិធីចូលកាន់ព្រះវស្សាតែងតែប្រព្រឹត្តទៅចាប់ពីថ្ងៃ ១រោច ខែអាសាឍ រហូតដល់ថ្ងៃ ១៥កើត ខែអស្សុជមានរយៈពេល៣ខែ៕
